نسخه نویسی الکترونیک؛ عصای دست اقتصاد سلامت

اگرچه سرعت اجرای نسخه الکترونیک با شتاب بیشتری در حال گسترش است، با این وجود همچنان موانع پرشماری در مسیر اجرای نسخه الکترونیک وجود دارد. از ابتدای تیر امسال نیز چاپ دفترچه کاغذی متوقف شده است. در عین حال، کارشناسان سالمت تاکید دارند که هنوز راه زیادی تا نهادینه شدن کامل نسخه الکترونیک وجود دارد. محمدرضا ظفرقندی، رئیس کل سازمان نظام پزشکی کشور نیز با اشاره به این که بحث های الزام آور پاسخگو نبوده و باید مشوق های لازم  برای اجرای نسخه الکترونیک در نظرگرفته شود، تاکید کرد"اجرای نسخه نویسی الکترونیک یک کار اساسی و مهم بوده که باید بصورت تدریجی انجام شود. جهت گیری دنیا و کشورهای پیشرفته به سمت نسخه نویسی الکترونیک است و ما نیز باید با رفع موانع سخت افزاری و نرم افزاری بسترهای لازم را برای این کار فراهم نماییم تا بصورت تدریجی قادر به عملیاتی نمودن این طرح باشیم."

ظفرقندی خاطرنشان کرد: "اجرای نسخه نویسی الکترونیک گامی در جهت کاهش هزینهها است، اما باید بصورت تدریجی انجام شود. باید فرهنگسازی، آموزش، اقناع و مشوقه ای معنادار برای اجرای این طرح مهم در نظر گرفته شود و بحثهای الزام آور پاسخگو نخواهد بود. مشوقهای معنادار، همکاران جامعه پزشکی را به سمت استفاده از نسخه نویسی الکترونیک هدایت میکند."

همچنین غلامرضا شیخی زاده، کارشناس اقتصاد سلامت نیز در گفتگو با سپید به راههای اجرای سریعتر نسخه الکترونیک در ایران میپردازد و میگوید:"بسیاری از مراکز دولتی و خصوصی با سیستم نسخه نویسی سنتی عادت کرده اند. حتی برای بسیاری از مراجعان نیز اجرای نسخه نویسی الکترونیک، بی معنی است. هم بسیاری از مراجعان و هم بسیاری از ارائه دهندگان خدمات درمانی با نسخه نویسی به شکل سنتی، بیشتر ارتباط برقرار میکنند. بنابراین برای شتاب بخشیدن به اجرای نسخه نویسی الکترونیک میتوان مشوق هایی را برای مجریان این طرح در بخشهای دولتی و خصوصی در نظر گرفت. مثلا میتوان برای تخصیص اعتبارات به مراکز دولتی، اجرای نسخه نویسی الکترونیک را به عنوان یک امتیاز تعریف کرد. در این صورت، مراکز دولتی تلاش خواهند کرد که سریعتر به سمت نسخه نویسی الکترونیک حرکت کنند." او تاکید میکند:"نکته مهم دیگر این است که ما باید حتما توازنی منطقی بین بخش دولتی و بخش خصوصی ایجاد کنیم و در این مسیر گام برداریم که نسخه نویسی الکترونیک در هر دو بخش دولتی و خصوصی به طور همزمان توسعه یابد. اینکه نسخه نویسی الکترونیک در بخش خصوصی پیشرفت کند، اما در بخش دولتی درجا بزنیم، نمیتواند توسعه ای متوازن برای اجرای نسخه نویسی الکترونیک ایجاد کند. اگر این موازنه برقرار نشود، با نوعی بینظمی و سردرگمی در ارائه خدمات بهداشتی و درمانی مواجه خواهیم شد." شیخی زاده خاطرنشان میکند:"در دوران کرونا با افزایش چشمگیر هزینه های درمانی مواجه هستیم. اجرای نسخه الکترونیک میتواند تاثیر زیادی در مدیریت هزینه ها داشته باشد و موجب شود که کنترل بیشتری روی نسخه های تجویز شده داشته باشیم. در این مسیر نیاز است که همکاری بین بخشی نیز افزایش یابد و همه بخشهای مرتبط با اجرای نسخه نویسی الکترونیک با یکدیگر هماهنگ باشند. هماهنگی بیشتر بین جامعه پزشکی و جامعه داروسازی میتواند موجب شتاب در اجرای نسخه نویسی الکترونیک شود. تولیت نظام سلامت هم باید به عنوان ناظر و راهبر در مسیری گام بردارد که این هماهنگی ها را مدیریت کند."

موانع اجرای نسخه نویسی الکترونیکی

کیانوش معیری، متخصص اقتصاد سلامت نیز به نواقص اجرای نسخه نویسی الکترونیک اشاره میکند و میگوید:"قاعده اجرای نسخه نویسی الکترونیک به این شکل است که پزشک در مطب خود باید ابتدا هویت بیمار را احراز کند، اعتبار دفترچه درمانی او را بررسی کند و سپس نسخه را به صورت الکترونیکی به داروخانه ارسال کند. در نهایت، داروخانه هم نسخه الکترونیک بیمار را رویت میکند و دارو در اختیار بیمار قرار میگیرد." او ادامه میدهد:"این فرآیند اصولی باعث میشود که بخش زیادی از هزینه های نسخه پیچی به صورت کاغذی حذف شود. همچنین از آنجا که نسخه بیمار در سامانه ها ثبت میشود، میتوان نظارت بیشتری روی نسخه های تجویزی داشت. در این شرایط، غلط املایی در نسخه نویسی به شدت پایین می آید. همچنین موارد سوء استفاده از داروهای گران قیمت با تهیه نسخه های جعلی نیز بسیار پایین می آید، زیرا همه نسخه ها رصد میشود. همچنین سوابقی از سلامتی بیمار تهیه میشود که قابل استفاده در پرونده الکترونیک سلامت بیماران خواهد بود." معیری خاطرنشان میکند:"در شکل فعلی اجرای طرح نسخه نویسی الکترونیک، نسخه دوباره به شکل کاغذی از سوی پزشک روی سربرگ نوشته میشود. سپس بیمار، دوباره نسخه را به داروخانه ها میبرد. بعد هم داروخانه مجبور میشود همان نسخه کاغذی را به شکل فایل الکترونیکی در سامانه ذخیره کند. یعنی انگار لقمه را دور سر خودمان چرخانده ایم، بدون آنکه واقعا نسخه کاغذی حذف شود." همچنین فیروز مقتدایی، داروساز هم انتقاد میکند:"این شکل از اجرای نسخه نویسی الکترونیک، موجب افزایش فشار کاری داروخانه ها شده است. مردم هم در این شکل از اجرای نسخه نویسی الکترونیک، ناراضی هستند، زیرا آماده شدن برخی نسخه ها گاهی خیلی طول میکشد که موجب ازدحام مردم میشود. بیمار با یک نسخه کاغذی به داروخانه مراجعه میکند که داروخانه باید هویت بیمار و اعتبار دفترچه او را به شکل الکترونیکی بررسی کند، در حالی که همه این مراحل باید قبل از نسخه نویسی الکترونیک، آماده باشد."

محسن مصلحی، دبیر شورای عالی نظام پزشکی کشور هم در گفتگو با سپید به مشکالت اجرای نسخه نویسی الکترونیک اشاره میکند و میگوید:"طبق قانون، وزارت بهداشت مکلف است که پرونده الکترونیک سلامت را تشکیل دهد. همچنین این وزارتخانه وظیفه دارد که نظام ارجاع و سطح بندی خدمات درمانی را اجرایی کند. یک بخشی از اجرای این فرآیندها، اجرای نسخه الکترونیک است، اما حالا آمده اند از انتهای این فرآیند شروع کرده اند. یعنی در حالی که هنوز پرونده الکترونیک سلامت، نظام ارجاع و سطح بندی خدمات درمانی به نتیجه نرسیده است، اما میخواهند به هر طریقی که شده، نسخه الکترونیک را اجرایی کنند." او تاکید میکند:"باید در نظر داشت که هم اکنون اجرای نسخه نویسی الکترونیک را بجای وزارت بهداشت، سازمانهای بیمه گر مدیریت میکنند. نکته مهمتر این است که پرونده الکترونیک سلامت به عنوان بستر اجرای نظام ارجاع و سطح بندی خدمات درمانی شناخته میشود. حال بجای آنکه پرونده الکترونیک سلامت را تقویت کنند، آن را رها کرده اند و به اجرای ناقص نسخه نویسی الکترونیک اصرار دارند. اگر در طول 30 سال گذشته، هر سال فقط یک قدم برای تهیه پرونده الکترونیک سلامت و اجرای نظام ارجاع برداشته میشد، هم اکنون در نقطه بسیار مطلوبی قرار داشتیم، اما در طول چندین دهه در این خصوص کم کاری شده و اراده جدی برای اجرای آن وجود نداشته است. حال در این شرایط بر اجرای مقطعی و بدون برنامه ریزی نسخه نویسی الکترونیک، اصرار دارند." مصلحی خاطرنشان میکند:"اینکه مردم و ارائه دهندگان خدمت را در عمل انجام شده قرار دهند، هزینه های زیادی را تحمیل می کند، زیرا نسخه نویسی الکترونیک را از طریق مسیر درست خودش اجرا نکرده اند. وقتی این کار مهم به شکل غیراصولی انجام میشود، طبیعی است که نارضایتی زیادی را هم ایجاد خواهد کرد. سردرگمی مردم و جامعه پزشکی، مشکلات فنی و بسیاری از چالشهای دیگر با اجرای ناقص نسخه نویسی الکترونیک، ایجاد خواهد شد." او با اشاره به دیگر مشکلات اجرای ناقص نسخه نویسی الکترونیک، تاکید میکند:"حتی در برخی نسخه ها که به شکل اجباری در داروخانه ها الکترونیکی میشود، اشتباهاتی در آن اتفاق می افتد. به همین دلیل ممکن است مثلا دو سال بعد به پزشک بگویند که چرا فلان داروی اشتباهی را تجویز کرده اید، در حالی که پزشک داروی دیگری را تجویز کرده است، ولی در الکترونیکی شدن نسخه ها، نام دارو به اشتباه ثبت شده است. این مسائل حقوقی و قانونی در شکل فعلی اجرای نسخه الکترونیک، حل نشده است. متاسفانه بجای آنکه انرژی و توانمان را صرف اجرای اصولی قوانین بالادستی نظام سلامت کنیم، سلیقه ای عمل میشود، در حالی که مسیر قانونی و منطقی کاملا  مشخص است. این مسیر قانونی نیز جز با اجرای پرونده الکترونیک سلامت و اجرای نظام ارجاع و سطح بندی خدمات به سرانجام نخواهد رسید."

 

منبع: روزنامه سپید